Nowosądecka Organizacja Strażnicza analizuje postępowanie przetargowe ogłoszone przez Miasto Grybów pod koniec 2024 roku. Przedmiotem zamówienia był odbiór i transport odpadów komunalnych z nieruchomości zamieszkałych i niezamieszkałych. Usługę planowano zrealizować w całym roku 2025. Ogłoszenie zostało opublikowane na platformie sidaspzp.pl, a jego wartość określono na 602 000 zł. Postępowanie przeprowadzono w trybie przetargu nieograniczonego, z zastosowaniem procedur właściwych dla progów unijnych.
Choć wskazana kwota nie przekraczała formalnie progu unijnego, zamawiający przyjął, że wartość zamówienia te progi przekracza i postanowił zastosować pełną ścieżkę proceduralną. Z perspektywy jawności i przejrzystości życia publicznego decyzja ta była korzystna – zwiększyła dostępność informacji i mogła wpłynąć pozytywnie na konkurencyjność ofert.
Zastrzeżenia budzi natomiast sposób sformułowania kryteriów oceny ofert. Poza ceną, której przypisano wagę 60%, wprowadzono dwa dodatkowe kryteria: termin płatności faktury (10%) oraz edukację ekologiczną (30%).
Kryterium dotyczące terminu płatności jest coraz częściej spotykane, jednak jego przydatność pozostaje wątpliwa. Długość terminu płatności nie wpływa na jakość świadczonej usługi, a raczej stanowi element techniczny rozliczeń finansowych. Traktowanie tego elementu jako narzędzia różnicowania ofert bywa naciągane i w tym przypadku także okazało się nieprecyzyjne.
Punkty przyznawane według wzoru pozwalały na maksymalnie 10, nie 20 punktów, co zostało jednak zignorowane w informacji o wyborze oferty.
Największe oczekiwania wiązano z edukacją ekologiczną, która miała stanowić aż 30% oceny oferty. Niestety, jej zakres ograniczył się do wydrukowania 150 broszur oraz przeprowadzenia spotkań w trzech placówkach edukacyjnych, w tym tylko w wybranych klasach.
Zabrakło szeroko zakrojonego programu, zróżnicowania form, monitoringu efektów czy wyjścia poza schemat szkolny. Zadania miały charakter jednorazowy, nie uwzględniały potrzeb dorosłych mieszkańców, nie sięgały do przestrzeni publicznej, nie opierały się na trwałych środkach przekazu.
Tymczasem dobrze zaprojektowana edukacja ekologiczna może mieć realny wpływ na poziom segregacji odpadów. W przetargu można było określić, że jej celem jest zwiększenie świadomości mieszkańców w zakresie selektywnej zbiórki, poprawa poprawności segregacji bioodpadów, zminimalizowanie błędów w frakcjach zmieszanych, a także informowanie o konsekwencjach finansowych i środowiskowych niewłaściwych zachowań.
Dopiero na bazie tak zdefiniowanego celu można konstruować adekwatne środki – warsztaty dla różnych grup wiekowych, punkty informacyjne w przestrzeni miejskiej, kampanie plakatowe i ulotkowe, krótkie filmy animowane rozpowszechniane przez media społecznościowe czy nawet symulacje z udziałem mieszkańców.
Edukacja ekologiczna powinna także zawierać mechanizm weryfikacji efektów – w postaci ankiet, testów, konkursów lub sprawozdań z działań. Wówczas można mówić o mierzalnym rezultacie, a nie tylko deklaratywnej obecności tego elementu w ofercie.
W takim modelu przetarg mógłby zawierać precyzyjne kryteria:
– liczba działań edukacyjnych i ich różnorodność (maks. 15 pkt),
– zakres oddziaływania społecznego i grupy odbiorców (maks. 10 pkt),
– sposób monitorowania efektów edukacji (maks. 5 pkt).
Prosty, mierzalny i realnie wartościowy komponent edukacyjny mógłby podnieść jakość zamówienia bez zwiększania jego kosztu. To właśnie jakość – a nie tylko zgodność z przepisami – powinna być celem każdej gminy organizującej postępowania o tak dużym znaczeniu dla mieszkańców.
Na zakończenie podkreślamy, że Nowosądecka Organizacja Strażnicza nie rozstrzyga, czy w analizowanym postępowaniu naruszono prawo. Naszą rolą jest ocena jakości i racjonalności organizacji przetargów publicznych oraz wskazywanie możliwości ich udoskonalenia. Działamy na rzecz poprawy kultury zamówień w gminach powiatu nowosądeckiego.
_
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018-2030 PROO Priorytet 3.
/materiał partnera/
