Za nami już siedem lekcji krytycznego myślenia. To wystarczająco dużo, by poczuć, że nie jest to ani łatwe, ani oczywiste. Zadania, które wydawały się proste – jak rozróżnienie faktu od opinii czy odczytanie wykresu – potrafią zaskoczyć. Wiele osób, próbując własnych sił w testach dołączonych do lekcji, przekonało się, że intuicja często zawodzi, a nawyki szybkiego czytania i powierzchownego oceniania treści mogą prowadzić do błędów.
W ciągu pierwszych odcinków zajmowaliśmy się podstawami: fakty i opinie, liczby i wykresy, intencje nadawców, różnica między plotką a dezinformacją. Potem przyszły tematy trudniejsze – emocje silniejsze niż fakty, bańki informacyjne i wreszcie język propagandy. Siedem tekstów to siedem ostrzeżeń i jednocześnie siedem narzędzi, które każdy może wykorzystać w codziennym życiu.
Ćwiczenia, które proponujemy w ramach kampanii, pokazują jasno: krytyczne myślenie to nie teoria, ale codzienna praktyka. To umiejętność zadawania pytań, zatrzymania się i sprawdzenia, zanim powtórzymy coś dalej. A jednak, mimo że narzędzia są proste, ich stosowanie wymaga wysiłku. To widać w testach – wielu czytelników przekonało się, że nie ma tu prostych odpowiedzi, a oczywiste wybory często prowadzą na manowce.
Przed nami trzy ostatnie odcinki, które będą inne niż dotychczasowe. Osiem, dziewięć i dziesięć to lekcje poświęcone nauce, autorytetom i edukacji. Zastanowimy się, dlaczego łatwo wierzymy pseudoautorytetom, czym różni się wiedza naukowa od pseudonauki i jakie inspiracje płyną z Finlandii, gdzie krytyczne myślenie jest częścią szkolnego programu. To będzie spojrzenie szersze – nie tylko na codzienne mechanizmy manipulacji, ale także na to, jak możemy uczyć się i chronić przed nimi jako społeczeństwo.
Kampania wchodzi w decydującą fazę. Warto wrócić do wcześniejszych odcinków, spróbować jeszcze raz swoich sił w ćwiczeniach i sprawdzić, co naprawdę już umiemy. Bo choć lekcje są tylko dziesięć, krytyczne myślenie to zadanie na całe życie.
_______________
Zadanie finansowane ze środków Ministerstwa Edukacji Narodowej, realizowane w ramach programu „Młodzi obywatele” na 2025 r.
